داشتن رویاهای بزرگی مانند مالکیت یک کسبوکار مستقل یا تبدیل ایده به شرکتی که بتواند دنیا را تغییر دهد، بسیار بلندپروازانه است. دستیابی به این رویا، تنها زمانی امکانپذیر است که استارتآپ خود را بر مبنای یک مدل کسبوکار پایدار و منسجم بنا کنید.
بیایید با واقعیت روبرو شویم. ممکن است تصور کنید طرحی شفاف و ایدهای فوقالعاده برای کسبوکار دارید، اما در واقعیت، تمامی اینها چیزی جز یک مشت فرضیه نیستند. اگر رویکرد مدلسازی کسبوکار شما قدیمی باشد، فقط وقت خود را تلف خواهید کرد، چراکه با چنین مدلی، فقط میتوانید یک سند حجیم حاوی تعداد زیادی نمودار و داده تهیه کنید. راه دیگر این است که سفر کارآفرینانه خود را به روش حرفهای تری شروع و از بوم مدل کسبوکار استفاده کنید.
بوم مدل کسبوکار، یک زبان بصری مشترک است که میتوانید از آن بهعنوان یک مرجع، یا تخته طراحی با هدف برنامهریزی، رشد و توسعه استارتآپ خود استفاده کنید. بوم مدل کسبوکار، یک حرکت استراتژیک به سوی طراحی مدل کسبوکار نوآورانه است. من فهرستی حاوی هفت نکته را گردآوری کردهام که به شما کمک میکند یک مدل کسبوکار ناب تهیه کنید.
۱ـ از کپی برداری خودداری کنید
بهطورکلی کارآفرینی و راهاندازی کسبوکار، به معنی ارائه محصول یا خدمتی منحصربهفرد و ضروری است که ارزشی را به زندگی مردم اضافه میکند. بنابراین بهجای کپی برداری از مدل کسبوکار استارتآپهای دیگر، باید از تکنیکهای تفکر طراحی برای تولید ایدههای نوآورانه و تحول ساز استفاده کنید.
۲ـ تغییر را پیشبینی کنید
بزرگترین دوست شما بهعنوان یک کارآفرین، تغییر است. در اغلب موارد، نقطه مقابل شما زمان است، بنابراین زمان خود را برای بیعیب و نقص کردن اولین مدل کسبوکارتان هدر ندهید. واقعیت این است که بهمحض ورود به مرحله جذب مشتری، مدل کسبوکار شما تغییر خواهد کرد. قانون کلی این است: هرگز عاشق اولین مدل کسبوکار خود نشوید!
۳ـ نقاط کانونی مناسب کسبوکار خود را پیدا و از آنجا شروع کنید
شما میتوانید فرآیند ایدهپردازی را از بخشهای متفاوتی از بوم مدل کسبوکار خود شروع کنید و این بستگی به الگوی مدل کسبوکار شما دارد که به آن استراتژی کسبوکار هم میگویند. برای آنکه مدل کسبوکار شما از دیگران متمایز باشد، باید نقاط کانونی مناسب خود را پیدا کنید. برای این کار میتوانید از نقاط کانونی چهارگانه زیر استفاده کنید.
ابن کانونهای تمرکز عبارتاند از: منبع محور – ارزش محور – مشتری محور – درآمد محور. اگر میخواهید از شرکا، شرکت و داراییهای فعلی خود استفاده کنید، بهترین کار این است که روی استراتژی منبع محور تمرکز کنید.
اگر قصد دارید بهره وری خود را افزایش دهید، گرایش به سمت استراتژی ارزش محور گزینه بهتری است. برای این کار باید از ارزش پیشنهادی خود شروع کنید و روشتان را برای پاسخگویی به نیازهای مشتری و حل دردها و رنجهای او بهبود دهید. بدین ترتیب حتی میتوانید ریسکها را از بین ببرید و هزینهها را کاهش دهید.
بهترین گزینه برای شروع، تمرکز بر استراتژی مشتری محور است، بهخصوص زمانی که میخواهید به درون بخش خاصی از بازار یا صنعت خود نفوذ کنید و محصولی را به آنها ارائه دهید که در گذشته توانایی خریدش را نداشتند. در اینجا نقطه شروع ایدهپردازی برای شما، بخش جدید مشتریان و ویژگیهای آنهاست.
و گزینه چهارم، استراتژی درآمد محور است. زمانی از این کانون برای شروع فرآیند ایدهپردازی استفاده کنید که میخواهید در زمینه ساز و کارهای کسب درآمد در صنعت خود نوآوری ایجاد کنید، جریانهای درآمدی جدیدی را اضافه کنید یا شیوه کسب درآمد توسط رقبایتان در صنعت را از بین ببرید.
نکتهای که نباید فراموش کنید این است که بوم مدل کسبوکار شبیه بالون است. یعنی بهمحض آنکه یک عنصر از اجزای اصلی آن را حرکت دهید، بر تمام مدل کسبوکار تاثیر خواهد داشت.
۴ـ تکرار مداوم را فراموش نکنید
ایده شما چیزی نیست جز کاری که فکر میکنید مفید خواهد بود. بنابراین ابتدا نسخه اولیه را طراحی، سپس تمامی نه جزء اصلی بوم را تکمیل و مدل کسبوکار اولیه خود را تهیه کنید. بعد از تکمیل مدل اولیه، آن را در خارج از کسبوکار آزمایش کنید، به بازخورد مشتریان گوش دهید و بر اساس آن، فرآیند را تکرار کنید. کسی چه میداند؟ شاید در نهایت، به محصولی کاملا متفاوت نسبت به ایده اولیه خود دست پیدا کردید.
۵ـ نظرات مشتری را لحاظ کنید
بسیاری از کسبوکارها، مبالغ هنگفتی را صرف تحقیقات بازار میکنند، اما مهمترین عامل برای جذب مشتری و چرخه تولید محصول را فراموش میکنند: یعنی همان نظر مشتری. اگر بودجه کلانی برای تحقیق و توسعه ندارید، از تحقیقات بازار کمهزینه استفاده و بازخورد خریداران بالقوه را دریافت کنید. هر چه درباره مشتریان بیشتر بدانید، بهتر میتوانید تصمیم بگیرید.
۶ـ از نقشه همدلی استفاده کنید
هر چهقدر هم که ایده کسبوکار شما عالی باشد و محصول شما شگفتانگیز به نظر برسد، بازهم آنچه از همه مهمتر است، تاثیر شما بر قلب مشتریان است. برای دستیابی به این هدف، باید مدل کسبوکار و همچنین محصول/خدمت خود را بهگونهای طراحی کنید که پاسخ گوی نیازها و دردهای مشتریان باشد. برای رسیدن به این هدف به پرسشهای زیر پاسخ دهید:
- مشتری دوست دارد در تعطیلات آخر هفته چهکاری انجام دهد؟
- چه عواملی روی او تاثیر میگذارند؟
- درباره نگرش او در جمع مردم چه میدانید؟
- از نظر او موفقیت به چه معنی است؟
- نگرانیها و دغدغههای او چیست؟
۷ـ هنگام طراحی مدل، این دو رویکرد را در نظر داشته باشید: چابکی و استارتآپ ناب
ترفندی که در اینجا به شما کمک میکند این است که بتوانید مدل کسبوکارتان را توسعه دهید و با حداکثر سرعت ممکن وارد مرحله توسعه محصول شوید. گام بعدی، آزمایش مدل و نمونه اولیه با کمک مشتریان است و درنهایت باید محصول خود را با تقاضای بازار سازگار کنید یا در صورت لزوم تغییر دهید.
متاسفانه بسیار ناراحتکننده است که میبینیم بسیاری از کارآفرینان به این دلیل شکست میخورند که روی ایده اولیه خود بیشازحد حساب میکنند. بهترین راه برای اینکه مشخص کنیم ایده کسبوکار ما موفق خواهد شد یا نه، این است که کارمان را در مقیاس کوچک شروع کنیم، از یک رویکرد اثبات شده استفاده و بر اساس تکنیکهای بالا، مدل کسبوکار خود را طراحی کنیم.